Zmiana pogody – nagłe ochłodzenie, wzrost wilgotności czy spadek ciśnienia atmosferycznego – to coś, co większość z nas po prostu zauważa w codziennym życiu. Ale dla wielu osób zmagających się z chorobami reumatycznymi i zwyrodnieniowymi stawów, to coś więcej niż tylko zmiana aury – to realne nasilenie bólu, sztywności i dyskomfortu. Czy rzeczywiście pogoda może wpływać na nasilenie objawów? A jeśli tak, to w jaki sposób? Co można zrobić, by złagodzić te dolegliwości?
W tym artykule przyjrzymy się, co mówi nauka na temat związku między pogodą a bólem stawów oraz jak fizjoterapia może pomóc osobom cierpiącym na choroby układu ruchu lepiej funkcjonować niezależnie od warunków atmosferycznych.
Pogoda a ból stawów – co na to pacjenci?
Nie jest tajemnicą, że osoby z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS), chorobą zwyrodnieniową stawów (ChZS), fibromialgią czy innymi schorzeniami reumatycznymi często donoszą o nasileniu dolegliwości bólowych w czasie zmiennej pogody. Zgłoszenia takie pojawiają się regularnie w gabinetach reumatologów i fizjoterapeutów. Najczęstsze skargi dotyczą:
- bólu i sztywności stawów podczas spadków temperatury,
- nasilonego bólu w czasie zwiększonej wilgotności powietrza,
- większego zmęczenia i dyskomfortu przy nagłych zmianach ciśnienia atmosferycznego.
Ale czy te obserwacje mają swoje potwierdzenie w badaniach naukowych?
Co mówi nauka?
Wyniki badań w tym zakresie są zróżnicowane, jednak coraz więcej dowodów wskazuje na to, że zmiany pogodowe faktycznie mogą wpływać na dolegliwości bólowe u pacjentów z chorobami stawów.
Ciśnienie atmosferyczne
Jednym z najbardziej badanych czynników meteorologicznych jest ciśnienie atmosferyczne. Wraz ze spadkiem ciśnienia – co często ma miejsce przed burzą lub w czasie frontów atmosferycznych – w tkankach stawowych może dojść do drobnych zmian objętościowych, szczególnie w obrębie torebek stawowych i płynu stawowego. Może to powodować nacisk na zakończenia nerwowe i w efekcie – zwiększoną percepcję bólu.
Wilgotność i temperatura
Podobnie, niskie temperatury i wysoka wilgotność mogą powodować skurcz mięśni i ograniczenie elastyczności tkanek okołostawowych. To tłumaczy, dlaczego wiele osób z RZS czy ChZS odczuwa większy dyskomfort w zimie czy podczas deszczowych dni. W dodatku, obniżona temperatura może zmniejszać przepływ krwi w kończynach, co sprzyja sztywności stawów, zwłaszcza rano.
Wpływ na układ nerwowy
Istnieje też teoria, że zmiana warunków pogodowych może wpływać na nasz układ nerwowy – szczególnie autonomiczny – który reguluje m.in. napięcie naczyń krwionośnych, produkcję cytokin zapalnych i percepcję bólu. Osoby z przewlekłymi chorobami mogą być bardziej wrażliwe na te zmiany.
Mity, które warto obalić
Mimo coraz większej liczby badań, temat pozostaje częściowo kontrowersyjny, głównie ze względu na subiektywny charakter odczuć bólowych. Istnieją osoby, które nie odczuwają żadnej zależności między pogodą a stanem swoich stawów. Warto więc podkreślić: nie każda osoba z chorobą stawów będzie reagować na zmiany pogody w ten sam sposób. Jest to kwestia bardzo indywidualna.
Nie istnieje też „idealna pogoda” dla każdego pacjenta. Dla jednych ulgę przynosi ciepło i suchy klimat, dla innych – umiarkowane temperatury i brak gwałtownych zmian atmosferycznych.
Co można zrobić? Rola fizjoterapii
Choć nie mamy wpływu na pogodę, możemy wpływać na to, jak nasz organizm na nią reaguje. I tu ogromną rolę odgrywa fizjoterapia. Odpowiednio dobrane ćwiczenia, zabiegi oraz edukacja pacjenta mogą znacząco zmniejszyć wpływ zmian pogodowych na stan zdrowia.
1. Ruch to podstawa
Regularna aktywność fizyczna pomaga utrzymać elastyczność i siłę mięśniową wokół stawów. Dobrze dobrany program ćwiczeń zwiększa zakres ruchu, poprawia krążenie i zmniejsza sztywność, która nasila się w chłodne i wilgotne dni.
Fizjoterapeuta dobiera ćwiczenia indywidualnie, uwzględniając stopień zaawansowania choroby, poziom bólu oraz możliwości pacjenta. Ćwiczenia w wodzie (np. hydroterapia) są szczególnie korzystne, ponieważ zmniejszają obciążenie stawów.
2. Terapie manualne i techniki rozluźniające
Techniki takie jak terapia powięziowa, masaż tkanek głębokich czy delikatna mobilizacja stawów pomagają zmniejszyć napięcia i poprawić ruchomość. W chłodne dni, kiedy mięśnie mają tendencję do sztywnienia, tego typu zabiegi przynoszą szczególną ulgę.
3. Fizykoterapia
Zabiegi fizykalne, jak ciepłolecznictwo (termoterapia), elektroterapia, ultradźwięki czy światłolecznictwo, również mogą przynieść ulgę. Działają one przeciwbólowo, poprawiają krążenie i zmniejszają stan zapalny.
4. Edukacja i profilaktyka
Fizjoterapeuta nie tylko leczy, ale także edukuje. Dowiesz się, jak rozgrzewać ciało przed wyjściem na zewnątrz w chłodniejsze dni, jak dbać o odpowiednią ergonomię w domu i pracy oraz jak rozpoznawać sygnały ostrzegawcze nasilającej się choroby.
Jakie są zalecenia praktyczne?
Dla osób odczuwających ból stawów przy zmianach pogody, rekomenduje się:
- regularną aktywność fizyczną – nawet codzienny 20-minutowy spacer ma znaczenie,
- utrzymywanie ciepła – szczególnie stawów najbardziej narażonych (np. kolana, dłonie),
- nawilżanie powietrza w pomieszczeniach w sezonie grzewczym,
- dostosowanie aktywności do samopoczucia, ale bez całkowitego unikania ruchu,
- regularne wizyty u fizjoterapeuty, który może pomóc zminimalizować dolegliwości i poprawić jakość życia.
Podsumowanie
Związek między pogodą a bólem stawów nie jest mitem – to realne zjawisko, które odczuwa wielu pacjentów z chorobami reumatologicznymi i zwyrodnieniowymi. Choć nie wszystkie mechanizmy są do końca poznane, wiemy, że zmiany ciśnienia, temperatury i wilgotności mogą wpływać na stan tkanek i układ nerwowy, zwiększając odczuwanie bólu.
Na szczęście, nie jesteśmy wobec tych zmian bezsilni. Odpowiednio prowadzona fizjoterapia – oparta na ruchu, zabiegach, technikach manualnych i edukacji – może znacząco ograniczyć wpływ pogody na dolegliwości bólowe. Regularne wsparcie fizjoterapeutyczne to skuteczna droga do większego komfortu życia, niezależnie od kaprysów pogody.
Zespół ZdroweCiało.pl
Jeśli zmagasz się z bólem stawów, skontaktuj się z naszymi specjalistami – wspólnie opracujemy plan terapii dostosowany do Twoich potrzeb. Nie pozwól, by pogoda decydowała o Twoim samopoczuciu!
